ODMAZDA

Loše knjige u pravilu imaju predvidivu sudbinu. Kada se pojave, one budu hvaljene ili kuđene, a zatim postaju popularne ili zaboravljene zauvijek. Na kraju i one popularne padaju u zaborav, i to nepovratno. Dobre knjige imaju složeniju sudbinu. Nerijetko ih se hvali, pa zaboravi; tu i tamo budu primljene nezasluženo hladno, pa i opet zaboravljene, ali rijetko ih se zaboravlja zauvijek. Zaboravljena dobra knjiga izranja kad-tad iz zaborava, pa zablista poput kometa koji se u dugim ciklusima pojavljuju na nebu, privlačeći veću ili manju pažnju, ponekad budeći senzaciju, pa se onima koji ga prvi puta vide čini da za njih ima posebno značenje, da je od svog prethodnog pojavljivanja, u svjetlu novih spoznaja i ljudskog iskustva, dobio novi smisao. Roman Odmazda njemačkog pisca Gerta Lediga imao je otprilike takvu sudbinu. Pojavio se 1956. i bio je primljen bez oduševljenja, što se može smatrati ne samo neopravdanim nego i neočekivanim.
Autor je tada bio poznat po svom romanu Stalinorgel (Staljinove orgulje), koji je bio objavljen godinu dana ranije, 1955, i koji je imao međunarodni odjek. Neki su taj roman ocijenili kao najbolji roman o drugom svjetskom ratu, prvenstveno zbog toga što je vrtlog staljingradske bitke vrlo uvjerljivo prikazan kao trijumf bezumlja i apsurdni spektakl horrora, a to je bila novost i u poslijeratnoj njemačkoj i svjetskoj književnosti.